Postaramy się odpowiedzieć w tym artykule na najważniejsze pytania, jakie padają z ust Pacjentów w naszym gabinecie.

Ortodoncja w stomatologii zajmuje się korygowaniem często „bardzo zaawansowanych” wad zgryzu. W nowoczesnej ortodoncji zastosowanie odpowiedniego aparatu pozwala uzyskać efekt „hollywoodzkiego uśmiechu”. Takie stwierdzenie jest oczywiście efektem estetycznym prawidłowo przeprowadzonego leczenia ale najważniejsze jest to, że to czy trzeba założyć aparat i kiedy udać się do specjalisty powinien zadecydować lekarz stomatolog.

No właśnie, kiedy powinna odbyć się pierwsza konsultacja?

Dorośli często mają przekonanie, że do ortodonty powinno się iść dopiero wtedy, kiedy wyrżnęły się wszystkie zęby stałe. Nic bardziej mylnego.

Odpowiednim momentem jest okres ok. 3 roku życia dziecka. Wielu pacjentów zada pytanie… Po co wizyta u ortodonty, skoro zęby mleczne niedługo wypadną? Celem wczesnej korekty zgryzu jest prawidłowe ustawienie łuków zębowych ale przede wszystkim wykształcenie właściwych nawyków, które pozwolą utrzymywać siłą odpowiednich mięśni właściwy układ zębów.
W czasie takiej wizyty lekarz obejrzy jaki kształt mają łuki zębowe malucha, sprawdzi, czy dziecko nie ma nawyku ssania kciuka, obgryzania paznokci, oddychania przez usta. Jeśli wszystko jest w porządku, wystarczą wizyty kontrolne raz do roku.

W przypadku ssania smoczka lub palca, picia z butelki dłużej niż 2 lata, występuje u dzieci szpara pomiędzy przednimi zębami górnymi i dolnymi. Ortodonta pokaże rodzicom w jaki sposób oduczyć malucha ssania, co jest warunkiem cofnięcia wady zgryzu. Może zalecić dziecku noszenie tzw. płytki przedsionkowej. Jest to najprostszy aparat ortodontyczny wyglądem przypominający smoczek z plastikową półkolistą płytką otaczającą łuk zębów.

Jeżeli w tym czasie nie trafimy do specjalisty to najpóźniejszym momentem jest okres, kiedy zaczynają się wyrzynać zęby stałe ok. 6 roku życia. Lekarz stwierdzi, czy nie ma wad w ukształtowaniu szczęki. W zależności od rodzaju wady może od razu zająć się korekcją albo wyznaczy termin następnej wizyty za rok, dwa czy po wymianie zębów przednich. Do 11-12 roku życia dziecka ortodonta pracuje nad wyrównaniem proporcji szczęk (np. pobudza ich wzrost). Prostowanie i wyrównywanie zębów odkłada się na później, gdy dziecko będzie już miało wszystkie zęby stałe (do 14 roku życia).

Dlaczego należy prostować zęby?

Jeszcze kilka lat temu, pacjenci głównie decydowali się na leczenie ortodontyczne z powodów estetycznych a nie zdrowotnych. Na szczęście z roku na rok świadomość pacjentów wzrasta. Proste zęby i prawidłowy zgryz są mniej narażone na próchnicę (zdecydowanie łatwiej je czyścić) i a choroby przyzębia (stany zapalne lub ropnie dziąseł), dlatego mogą nam dłużej służyć. Źle ustawione zęby dużo szybciej się ścierają co pogłębia wadę zgryzu. Często przez to dochodzi do zwyrodnieniowych chorób stawów skroniowo-żuchwowych.

Czy ma sens zakładanie aparatów ortodontycznych u dorosłych pacjentów?

Oczywiście! W każdym wieku! Niegdyś aparat był powodem wstydu, w tej chwili to bardzo modny gadżet.

Korekcie wady zgryzu może poddać się każdy, bez względu na wiek. U osób dorosłych trwa to nieco dłużej, głównie przez proces prawidłowego ustawiania zgryzu. Niezbędna jest przebudowa kości, która u dojrzałych osób przebiega wolniej.

Leczenie ortodontyczne u dorosłego poza korektą estetyki zębów i twarzy często wykonywane jest w celu umożliwienia dalszych działań stomatologa. Do takich procedur zaliczyć można m.in. odtworzenie miejsca po utraconym zębie, pionizację nachylonego zęba umożliwiające wykonanie implantu lub mostu, czy zamknięcie luki po usuniętym zębie.

Jaki rodzaj aparatu ortodontycznego wybrać?

Aparaty ortodontyczne dzielimy na ruchome i stałe.

Aparatami ruchomymi leczymy najmłodsze dzieci. Są też nazywane wyjmowanymi tzw aparatami czynnościowymi, których zadaniem jest pobudzenie wzrostu części twarzowej czaszki w korzystnym kierunku. Należy sobie zdać sprawę z faktu, że ortodoncja to nie tylko przemieszczanie zębów, w procesie leczenia mamy do czynienia również z układem kostnym, jak i nerwowo-mięśniowym. Odpowiednio wczesne rozpoczęcie leczenia aparatem ruchomym może pomóc w rozwoju łuków zębowych i w ten sposób wyeliminować potrzebę zastosowania późniejszego leczenia za pomocą ekstrakcji w okresie uzębienia stałego.
Badania wykazały, że aparaty czynnościowe mogą być bardzo efektywne w polepszeniu wad czynnościowych i szkieletowych, kiedy mały pacjent rośnie. Minusem leczenia takim aparatem jest to, że aparat taki trzeba nosić kilka godzin w ciągu dnia i spać z nim w nocy. Noszenie tylko nocne niestety nie daje oczekiwanych rezultatów. Warto wiedzieć, że nie ma przeciwwskazań do leczenia dzieci w okresie uzębienia mieszanego aparatem stałym (nie wyjmowanym). Czasami takie wczesne leczenie chroni dziecko przed poważną wadą zgryzu w przyszłości.

Aparaty stałe (mają różne elementy zakładane przez lekarza i tylko przez niego mogą być zdjęte) stosuje się przy uzębieniu stałym. Aparat stały posiada części, które są przytwierdzane do zębów specjalnym klejem. Wyróżniamy kilka rodzai aparatów stałych:

• Lingwalne- Aparat stały lingwalny, zwany też aparatem niewidocznym lub aparatem językowym, to alternatywny, prawdziwie niewidoczny sposób wyrównywania zębów. Jest rozwiązaniem przeznaczonym dla pacjentów wymagających dużej estetyki, jednocześnie można nim wyleczyć większość wad ortodontycznych.
• Bezligaturowe (najnowsza technologia)- Technika bezligaturowa to kolejny krok w rozwoju ortodoncji polegający na zamykaniu łuku w szczelinie zamka za pomocą specjalnej klapki, a nie przywiązywaniu go gumką (tzw. ligaturą). Łuk przesuwa się swobodnie eliminując znacznie tarcie, zwłaszcza w początkowej fazie leczenia. Dla pacjenta oznacza to krótszy czas noszenia aparatu, mniejszą ilość wizyt kontrolnych, oraz minimalne dolegliwości bólowe. Również higiena jest łatwiejsza gdyż nie ma elastycznych ligatur które utrudniają usuwanie nagromadzonego osadu.
• Estetyczne- Zamki estetyczne – mają różne odcienie, mogą więc być dopasowane idealnie do koloru zęba. Jedynym minusem tych zamków jest możliwość przebarwiania się gumek, którymi ortodonta przywiązuje łuk do zamków, ale jeżeli pacjent unika curry i innych barwiących potraw, to aparat przez cały okres leczenia wygląda bardzo ładnie i odpowiednio niewidocznie.
• Metalowe- Zamki metalowe – mogą być w kolorze srebrnym, złotym lub powlekane specjalną emalią w kolorze zęba. Łuk po włożeniu do slotu zamka ortodonta przywiązuje gumkami kolorowymi lub w kolorze zamka.

Jakie są przeciwwskazania do założenia aparatu ortodontycznego?

Najczęstszymi przeciwwskazaniami są choroby miazgi zęba, choroby przyzębia oraz tkanek otaczających ząb. Jeszcze kilka lat temu dużym przeciwwskazaniem były alergie na niektóre stopy metali. Jeżeli pacjent jest uczulony np. na nikiel, powinien poinformować o tym lekarza, by uwzględnić leczeniu aparat, który będzie zbudowany z tworzywa o odpowiednim składzie chemicznym.

Jak dbać o higienę jamy ustnej podczas leczenia?

O zęby trzeba dbać zawsze a w trakcie leczenia aparatem stałym szczególnie, tzn. należy więcej czasu poświęcić na higienę tak by wszystkie powierzchnie zębów i elementy aparatu oczyścić starannie. Służą do tego specjalne akcesoria do dbania o aparat i zęby, takie jak Irygator, specjalne szczoteczki, wyciorki, pasty, płyny do płukania ust. Dbałość o higienę w tym szczególnym czasie pomoże uniknąć ewentualnych komplikacji i przyczynić się do sprawnego (może nawet szybszego) wyleczenia wady ortodontycznej. Wszystkie te zabiegi wymagają trochę dodatkowej pracy i zręczności manualnej ale pacjenci zwykle doskonale sobie z tym radzą.

Studio Uśmiechu MM Dent